Hyrje
Koronaviruset (CoV) janë një familje e madhe e viruseve që shkaktojnë sëmundje të cilat mund të paraqiten në formë të një ftohjeje të lehtë ose si sëmundje më të rënda (SARS-CoV, MERS-CoV). Në 31 dhjetor të vitit 2019 Autoritetet shëndetësore kineze e laj,ëruan OBSH-në për shfaqjen e rasteve me pneumoni nga shkaktarë të panjohur në qytetin Vuhan, Kinë. Në 9 janar të vitit 2020 ishte identifikuar një koronavirus i ri, sekuencionimi gjenetik i të cilit konfirmoi se bënte pjesë në llojin e beta korona viruseve. Koronavirusi i ri (SARS-CoV2) është një lloj i ri i koronaviruseve që më parë nuk ka qenë i identifikuar tek njerëzit dhe shkakton sëmundje të ashtuquajtur COVID-19. Pas regjistrimit të rasteve në numrin më të madh të rajoneve të OBSH-së, në 11.03.2020 sekretari i përgjithshëm i OBSH-së shpalli pandemi të COVID-19.
Simptomat dhe shenjat e zakonshme të sëmundjes janë temperatura e lartë e trupit, ethet, kola dhe vështirësitë në frymëmarrje. Tek rastet më të rënda, infeksioni mund të shkaktojë pneumoni, sindromë respiratore akute të rëndë, mosfunksionim të veshkave, madje edhe vdekje. Nuk ka ndonjë trajtim specifik, si edhe për numrin më të madh të viruseve. Megjithatë, numri më i madh i simptomave mund të mjekohen dhe për këtë arsye mjekimi duhet të bazohet në gjendjen klinike të pacientit.
Gjendja me COVID-19 në Republikën e Maqedonisë së Veriut
Deri më 18.03.2020, në Republikën e Maqedonisë së Veriut janë raportuar gjithsej 48 raste me COVID-19.
Sipas vendbanimit, raste me COVID-19 janë regjistruar në 4 qytete, Dibër (n=27), Shkup (n=19), Shtip (n=1) dhe Gostivar (n=1).
Në komunat Dibër dhe Qendër Zhupa u shpall gjendje krize dhe karantin në datë 13.03.2020 me kohëzgjatje së paku 30 ditë.
Në të gjithë territorin e vendit tonë në 18.03.2020 u shpall gjendje e jashtëzakonshme me kohëzgjatje prej së paku 30 ditësh.
Sa i përket shpërndarjes sipas gjinisë, janë regjistruar 23 persona të gjinisë mashkullore dhe 25 të gjinisë femërore, pra në raport 1:1,1. Morbiditeti specifik sipas gjinisë, tek meshkujt është 2,2/100.000 në 100.000 banorë, ndërsa tek femrat 2,4/100.000 banorë.
Mosha e të prekurve sillet nga 4 deri në 87 vjet (mesatarja 47,6 vjet). Numri më i madh i të prekurve janë në moshë mbi 50 vjet – 24 (50,0%), ndërsa incidencë më e lartë 3,7/100.000 banorë është regjistruar tek grupmosha mbi 60 vjet (Grafiku 1).
Grafiku 1. Shpërndarja e të sëmurëve me COVID-19 në Republikën e Maqedonisë së Veriut sipas moshës, (n=48)
Sa i përket datës së diagnostikimit laboratorik, rasti i parë është regjistruar në javën e 9, ndërsa nga java e 11 në vitin 2020 vazhdimisht regjistrohen raste të reja të konfirmuara. (Grafiku 2).
Grafiku 2. Shpërndarja e të sëmurëve nga COVID-19 në Republikën e Maqedonisë së Veriut sipas ditës së diagnostikimit laboratorik, 2020 (n=48)
Nga rastet e raportuara, 19 ose 39,6% janë hospitalizuar, ndërsa 29 raste janë në izolim shtëpiak, pa simptoma dhe me pasqyrë të lehtë klinike. Sa i përket simptomave që janë raportuar tek personat e sëmurë, numri më i madh i rasteve kanë manifestuar kollë (83,8%), temperaturë (37,8%) dhe debulesë (37,8%), ndërsa 11 persona janë pa simptoma. Një person nga personat e hospitalizuar është vendosur në aparate për frymëmarrje për shkak të përkeqësimit të gjendjes.
Kur bëhet fjalë për komorbiditetin, 16 kanë edhe sëmundje kronike, 8 vuajnë nga sëmundje kardiovaskulare, nga 2 janë me diabet dhe sëmundje kronike të veshkave dhe hipotiroidizëm dhe 1 person me sëmundje kronike të mushkërive.
Janë regjistruar 6 raste në mesin e punonjësve shëndetësor.
47 nga të sëmurët janë raste aktive, ndërsa një është shëruar.
Nga numri i përgjithshëm i rasteve, 12 janë raste të importuara, nga të cilët për 2 ka të dhëna për kontakt me rast të konfirmuar me COVID-19 gjatë qëndrimit të tyre jashtë shtetit. Vetem një peron është detektuar në pikë kufitare hyrëse (Aeroporti ndërkombëtar Shkup).
Nga rastet pozitive, janë regjistruar 410 kontakte të cilët mbikëqyren në periudhë prej 14 ditësh.
Nga rastet e regjistruara, 30 raste janë me përhapje lokale.
VLERËSIMI I RREZIKUT NGA PËRHAPJA E MËTEJSHME E COVID -19
Vlerësimi i rrezikut nga OBSH në nivel global dhe nivel të Rajonit Evropian flet për një rrezik shumë të lartë.
Rreziku nga përhapja e mëtejshme e COVID-19 në Republikën e Maqedonisë së Veriut vlerësohet si:
- Dibra është në fazë 4 (përhaje e gjerë)
- Shkupi në fazë 3 (përhapje e lokalizuar)
- Pjesa tjeter e Republikës së Maqedonisë së Veriut në fazë 2 (raste sporadike)
Gjendja me COVID-19 në botë (17.03.2020)
Sipas të dhënave të fundit të publikuara nga OBSH, deri më 18.03.2020:
Numri i rasteve të konfirmuara në rrafsh global – 191.127 (15.123 raste të reja)
Numri i rasteve të vdekjes në mbarë botën – 7.807 (786 të reja)
Kinë
Numri i rasteve të konfirmuara – 81.116 (39 raste të reja)
Numri i rasteve të vdekjes – 3.231 (13 raste të reja)
- Rajoni evropian i OBSH-së
- Raste të konfirmuara– 74.760 (10.911 raste të reja)
- Raste të vdekjes – 3.352 (604 raste të reja)
- Rajoni i OBSH-së Pacifiku perëndimor
- Raste të konfirmuara– 91.845 (312 raste të reja)
- Raste të vdekjes – 3.357 (23 raste të reja)
- Rajoni evropian i OBSH-së
- Raste të konfirmuara– 74.760 (10.911 raste të reja)
- Raste të vdekjes – 3.352 (604 raste të reja)
- Rajoni i OBSH-së Azia juglindore
- Raste të konfirmuara– 538 (63 raste të reja)
- Raste të vdekjes – 9 (1 rast i ri)
- Rajoni mesdhetar lindor i OBSH-së
- Raste të konfirmuara– 18.060 (1.552 raste të reja)
- Raste të vdekjes – 1.010 (140 raste të reja)
- Rajoni i OBSH-së Amerika
- Raste të konfirmuara– 4.979 (2.243 raste të reja)
- Raste të vdekjes – 68 (18 raste të reja)
- Rajoni i OBSH-së Afrika
- Raste të konfirmuara– 233 (42 raste të reja)
- Raste të vdekjes – 4 (nuk ka raste të reja)
UDHËZIME DHE REKOMANDIME PËR POPULLATËN
- Mite dhe të vërteta për Korona virusin
- http://www.iph.mk/sq/pyetje-dhe-pergjigje-mite-dhe-te-verteta-lidhur-me-korona-virusin/
- Rekomandimet e OBSH-së
- http://www.iph.mk/sq/rekomandime-nga-obsh-per-parandalimin-e-infeksionit-me-korona-virusin/
- Rekomandime për udhëtarët
- http://www.iph.mk/sq/rekomandime-nga-obsh-per-parandalimin-e-infeksionit-me-korona-virusin/
- http://www.iph.mk/sq/r%d0%b5komandimet-per-udhetaret-qe-vijne-nga-vendet-e-rrezikuara-me-covid-19-ose-qe-kane-qene-ne-kontakt-me-rast-te-vertetuar-me-covid-19//
- Si ta mbroni veten
http://www.iph.mk/sq/covid-19-si-ta-mbroni-veten/
- Trajtimi shtëpiak i rasteve të dyshimta
- Udhëzime për punonjësit shëndetësor
http://www.iph.mk/sq/rekomandime-per-punonjesit-shendetesor-paisjet-per-mbrojtje-personale/
- Faqja e internetit e Ministrisë së Shëndetësisë
http://zdravstvo.gov.mk/sq/home-main/
INFORMACION PËR POPULLATËN
Personat që kanë simptoma të gripit ose simptoma të ngjashme me gripin (temperaturë e lartë mbi 38°С, ethe, frymëmarrje të vështirësuar, dhimbje në kraharor, kollë të thatë etj.), mjeku që do t’i trajtoje duhet t’i pyesë për historinë e udhëtimit jashtë shtetit dhe për kontakt të mundshem me ndonjë rast të konfirmuar të koronavirusit.
Vetëm në rast se personi që ka simptoma ka udhëtuar në ndonjë shtet të rrezikuar ose ka patur kontakt me rast të konfirmuar duhet të udhëzohet që të marrë në telefon ALO DOKTOR, QSHP ose ISHP.
Nëse keni pyetje të tjera në lidhje me sëmundjen, mund të kontaktoni numrat e telefonave në vazhdim:
QSHP Manastir 071 261 330
QSHP Veles 071 219 278
NJR Gjevgjeli 078 545 444
QSHP Koçan 071 373 913
QSHP Kumanovë 070 215 851
QSHP Ohër 070 723 029
QSHP Prilep 076 475 747
QSHP Shkup 071 289 614
QSHP Strumicë 072 235 543
QSHP Tetovë 075 240 464
NJR Gostivar 076 365 161
QSHP Shtip 078 365 613
ISHP Shkup 078 387 194
SHSH Alo Doktor 02/15 123
Shkup, 18.03.2020
Sektori për parandalim dhe kontroll të sëmundjeve infektive
Instituti i shëndetit publik
