Помеѓу 2017 и 2030 година, се предвидува дека бројот на лица на возраст од 60 години или повеќе се очекува да порасне за 46% (од 962 милиони на 1,4 милијарди) на глобално ниво овој број е поголем од бројот на младите, како и на децата под 10-годишна возраст. Стареењето на населението се претпоставува дека ќе стане една од најзначајните социјални трансформации на 21 век.
Постарите луѓе отсекогаш играле значајна улога во општеството како водачи, заштитници и чувари на традицијата. Сепак, тие се исто така многу ранливи, при што многу од нив се соочуваат со сиромаштија, ја губат физичката способност или се соочуваат со дискриминација. Како што се подобрува здравствената заштита, расте популацијата на постари лица. Нивните потреби исто така растат, како и нивните придонеси во светот. Меѓународниот ден на старите лица е можност да се потенцираат важните придонеси што старите луѓе ги даваат во општеството и да ја подигнат свеста за можностите и предизвиците на стареењето во денешниот свет.
Темата за 2019 година е : ″Патување до еднаквост во возраста“
Агендата за 2030 година и целите за одржлив развој признаваат дека развојот ќе биде остварлив само доколку е вклучен од сите возрасти. Овластувањето на постарите лица во сите димензии на развој, вклучително и промовирање на нивно активно учество во социјалниот, економскиот и политичкиот живот, е еден начин да се обезбеди нивната инклузивност и да се намалат нееднаквостите.Темата за 2019 година е усогласена со Цел на одржлив развој 10 (ЦОР 10) и се фокусира на патиштата за справување со постојните – и спречување нееднаквости во староста во иднина. ЦОР 10 поставува намалување на нееднаквоста во и меѓу земјите и има за цел да „обезбеди еднаква можност и да ги намали нееднаквостите во исходот“, вклучително и преку мерки за елиминирање на дискриминацијата и „зајакнување и промовирање на социјалното, економското и политичкото вклучување на сите, без оглед на возраста, полот, инвалидитетот, расата, етничката припадност, потеклото, религијата или економскиот или друг статус “.Честопати, разликите во староста се одразуваат на акумулираната неповолност која се карактеризира со фактори како што се: локација, пол, социо-економски статус, здравје и приход. Помеѓу 2015 и 2030 година, бројот на луѓе на возраст од 60 години и повеќе се очекува да се зголеми од 901 милиони на 1,4 милијарди. Во овој поглед, трендовите на стареење и економската нееднаквост влијае низ генерациите и брзото стареење на населението, демографските и општествените или структурните промени само, можат да ги влошат нееднаквостите во повозрасните години, со што ќе се ограничи економскиот раст и социјалната кохезија.
Во Република Северна Македонија типичен е феноменот на регионално стареење на населението во руралните подрачја поради интензивна миграција на младото продуктивно население во насока село-град.Тоа води кон многу голема застапеност на старите лица во вкупната возрасна структура на населението во руралната средина наспроти населението во град.
Генерално во старосната структура, македонското население сè повеќе старее. Во Република Северна Македонија од вкупното население, бројот на стари лица во 2015 година изнесувал 264.964, додека бројот на стари лица во 2017 година се зголемил на 272.234.
Во Република Северна Македонија товарот на хроничните заболувања опфаќа широк спектар на негативни здравствени последици. Луѓето кои живеат со една или повеќе хронични болести честопати го намалуваат квалитетот на живот, тоа генерално се рефлектира со долг период на опаѓање и попреченост поврзан со болеста.
Темата за 2019 година има за цел:
- Да привлечете внимание на постоењето на нееднаквости во староста и како тоа честопати резултира со акумулирање на недостатоци во текот на животот воедно и да се прикаже меѓугенерацискиот ризик од зголемени нееднаквости во староста.·
- Итно вклучете свест за да се справите со постојните нееднаквост и воедно да ги спречите нееднаквостите во староста.·
- Истражете ги општествените и структурните промени во поглед на политиките за животниот курс: доживотно учење, проактивни и адаптивни работни политики, социјална заштита и универзално здравствено покритие.·
- Размислете за најдобрите практики, лекции и напредок во патувањето до прекинување на нееднаквостите во постарата возраст и промена на негативните наративи и стереотипи кои вклучуваат „старост“.
Со здравото стареење, поточно со спречување на оние процеси и дејства кои го забрзуваат стареењето се создават можности за што е можно подолго живеење со активен физички и психички живот. Засега со сигурнос е докажано дека во отсуство на болести, регулација на тежината и контролирано физичко оптоварување во голема мера го поткреваат квалитетот на животот на возрасната популација.
Користена литература:
1.International day of Older Person, Available at:https://www.un.org/en/events/olderpersonsday/
- Stat. gov.mk [homepage on the Internet]. Македонија во бројки, 2018,стр.13. [update2018,June].Аvailableat:http://www.stat.gov.mk/Publikacii/MakBrojki2018_mk.pdf. Accessed: November13,2018
3.International day of older persons, Available at: www.unfpa.org/events/international-day-older-persons
Подготвил:
Сектор за промоција, анализи и следење на незразни болести
Институт за јавно здравје на РСМ
