Денес, во светот, миграцијата привлекува сѐ поголемо внимание. Мигрантите се лица кои се принудени да го променат местото на живеење и работа поради сиромаштија, конфликти, природни катастрофи, климатските промени и деградацијата на животната средина, нееднаквости и прекршувања на економските, социјални, граѓански, политички и културни права.
Вкупниот број на меѓународни мигранти се зголеми од околу 175 милиони во 2000 година на 244 милиони луѓе во 2015 година. Скоро две третини од сите меѓународни мигранти живеат во Европа (76 милиони) или Азија (75 милиони). Еден од секои десет мигранти е на возраст под 15 години. http://www.un.org/en/events/migrantsday/background.shtml
Во 2016 година, УНХЦР ги смета 67,75 милиони лица, за лица за кои треба да се води грижа.
Според податоците на УНХЦР, во Република Македонија во 2016 година имало 629 бегалци, 10 баратели на азил, 54 вратени бегалци и 600 лица без државјанство. http://popstats.unhcr.org/en/persons_of_concern
Меѓународната организација за миграции (ИОМ, www.iom.int) во Светскиот извештај за миграции за 2015 година истакнува:
“Живееме во ера на невидена човечка мобилност која е значително урбана. Во светот се проценети 232 милиони меѓународни мигранти (UN DESA, 2013) и 740 милиони внатрешни мигранти (УНДП, 2009). Околу 50 проценти од меѓународните мигранти живеат во десет високо урбанизирани, земји со висок приход, како што се Австралија, Канада и САД, неколку земји во Европа (Франција, Германија, Шпанија и Обединетото Кралство), Руската Федерација, Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати. Во некои градови, како што се Сиднеј, Лондон и Њујорк, мигрантите претставуваат над една третина од населението, додека во некои градови како што се Брисел и Дубаи, мигрантите сочинуваат повеќе од половина од населението. За многу градови, миграцијата стана поважна детерминанта на порастот на населението во споредба со плодноста и морталитетот (Скелдон, 2013).”
Потребна е зголемена соработка и колективна акција меѓу земјите за справување со елементите на непредвидливост, вонредна состојба и сложеност, предизвиците и тешкотиите поврзани со миграцијата.
Според УНХЦР:
Бегалци вклучуваат лица признати според Конвенцијата од 1951 година во врска со статусот на бегалците; Протоколот од 1967 година; Конвенцијата ОАЕ од 1969 година за регулирање на специфичните аспекти на проблемите со бегалците во Африка; оние признати во согласност со Статутот на УНХЦР; поединци кои добиле комплементарни форми на заштита; или оние кои уживаат привремена заштита.
Барателите на азил се лица кои се бара меѓународна заштита и чии побарувања за бегалски статус се уште не е утврдена, без оглед на тоа кога тие може да биде поднесена.
Внатрешно раселени лица (ВРЛ) се лица или групи на лица кои биле принудени да ги напуштат своите домови или места на постојано место на живеење, особено како резултат на, или со цел да се избегнат последиците од вооружениот конфликт, ситуации на општо насилство, повреди на човековите права, природни или вештачки катастрофи и кои не ја преминале меѓународната граница.
Вратени бегалци се поранешни бегалци кои се вратија во нивната земја на потекло спонтано или на организиран начин, но сепак треба да бидат целосно интегрирани. Вратени ВРЛ се однесува на оние внатрешно раселени лица кои се корисници на заштита и помош на УНХЦР и активности кои се вратија во своите области на потекло или постојано место на живеење во текот на годината.
Лица без државјанство се лица кои не се сметаат за државјани од која било држава во рамките на нејзиниот закон. Со други зборови, тие не поседуваат државјанство на која било држава.
http://popstats.unhcr.org/en/overview
Обединетите нации и мигрантите
На 4 декември 2000 година, Генералното собрание на ООН, земајќи го предвид големиот и растечки број мигранти во светот, го прогласи 18 декември за Меѓународен ден на мигранти (A/RES/55/93). На тој ден, во 1990 година, Собранието ја усвои Меѓународната конвенција за заштита на правата на сите мигранти и членови на нивните семејства (A/RES/45/158).
132 земји-членки кои учествуваа во Дијалогот на високо ниво за меѓународна миграција и развој, спроведено од Генералното собрание на 14 и 15 септември 2006 година, потврдија бројни клучни пораки. Прво, тие нагласија дека меѓународната миграција е растечка појава и дека може да даде позитивен придонес за развојот во земјите на потекло и дестинација, под услов таа да биде поддржана од вистинските политики. Второ, почитувањето на основните права и слободи на сите мигранти е од суштинско значење за придобивките од меѓународната миграција. Трето, тие ја признаа важноста од зајакнување на меѓународната соработка за билатералната миграција, и на регионално и на глобално ниво.
На 19 септември 2016 година, Генералното собрание на Обединетите нации усвои множество обврски за време на својот прв самит за големи движења на бегалци и мигранти за подобрување на заштитата на бегалците и мигрантите. Овие обврски се познати како Њујоркшка Декларација за бегалци и мигранти. Таа ја потврдува важноста на режимот на меѓународна заштита и претставува посветеност на земјите-членки за зајакнување на механизмите за заштита на луѓето во движење.
Порака на Генералниот секретар на ООН за 2016 година
Ги видевме континуираните катастрофални ефекти од вооружениот конфликт врз цивилното население, што доведе до смрт, уништување и раселување. Ние сме сведоци на неприфатливо губење на илјадници животи на луѓе во транзит во Медитеранот и на други места. Ние сме сведоци на подемот на популистичките движења кои сакаат да ги отуѓи и да ги истера мигранти и бегалци, и да ги обвинуваат за различни болести на општеството.
Меѓутоа, во рамките на оваа турбуленција, исто така, наоѓаме зраци на надеж, со загрижени граѓани и заедници кои ги отвораат своите раце и срца.
Секој мигрант е човечко суштество со човекови права. Заштитата и почитувањето на човековите права и основни слободи на сите мигранти, без оглед на нивниот статус, е основен елемент на Њујоршката декларација. За да се постигне ова, потребна е посилна меѓународна соработка меѓу земјите на потекло, транзит и дестинација, која се води според меѓународното право и стандарди. Мораме да ја отфрлиме нетолеранцијата, дискриминацијата и политиките кои се водени од ксенофобичната реторика и жртвено јагне на мигранти.
Доброто владеење со миграцијата бара проширување на легални канали за безбедна миграција, вклучително и за обединување на семејствата, за мобилноста на работната сила на сите нивоа на вештини и можности за образование на деца и возрасни, како и декриминализација на илегалната миграција и регулирање на статусот на мигрантите без документи.
Агендата за одржлив развој 2030 нуди можност да се осигура дека потребите на повеќето маргинализирани, вклучувајќи ги и мигрантите се приоритет, така што никој не се остави зад себе.
По повод Светскиот ден на мигранти 2017, Генералниот секретар на ОН, Бан Ки-Мун изјавува: “На овој Меѓународен ден на мигранти, ја повикувам меѓународната заедница да дејствува на глобално ниво за безбедна, редовна и уредна миграција како важен придонес за градење свет на мир, просперитет, достоинство и можност за сите”. http://www.un.org/en/events/migrantsday/
