Бубрезите се парни органи кои се неопходни за нормално функционирање на организмот. Тие се главно одговорни за филтрирање на отпадни производи, вишок вода и токсини од крвта. Бубрезите исто така го регулираат нивото на pH, сол и калиум во телото. Тие произведуваат хормони кои го регулираат крвниот притисок и го контролираат производството на црвени крвни зрнца. Бубрезите дури и активираат форма на витамин Д кој му помага на телото да го апсорбира калциумот.

 Бројни фактори се причинители за бубрежнa оштета како: висок крвен притисок, дијабет, срцеви заболувања, пушење, обезност и друго. Тие најчесто предизвикуваат: бубрежни инфекции, бубрежни камења, цисти, акутна и хронична бубрежна болест. Постојат два главни типа на бубрежна болест - краткотрајна (акутна бубрежна болест) и доживотна (хронична бубрежна инсуфициенција). Повеќето луѓе целосно закрепнуваат од краткотрајно заболување на бубрезите, но тоа може да го зголеми ризикот од развој на хронична бубрежна болест подоцна во животот.

Се проценува дека хроничната бубрежна болест ( ХББ ) влијае на повеќе од 850 милиони луѓе ширум светот и резултирала со над 3,1 милиони смртни случаи  во 2019  година a, се предвидува дека ќе биде 5- та  водечка причина за изгубени години живот до 2040 година.[1]

Оваа година, светскиот ден на бубрегот се прославува под мотото

“Здрави бубрези за сите – Унапредување на правичниот пристап до нега и оптимална практика на лекови”.

Во текот на последните три децении, напорите за третман на ХББ се фокусирани на подготовка и испорака на терапии за поддршка на бубрезите. Сепак, неодамнешните терапевтски откритија нудат невидени можности за спречување или одложување на болеста и ублажување на компликации како што се кардиоваскуларни болести и бубрежна инсуфициенција, што на крајот го продолжува квалитетот и квантитетот на животот на луѓето кои живеат со ХББ.

Иако овие нови терапии треба да бидат универзално достапни за сите пациенти, во секоја земја и средина, бариерите како што се недостатокот на свесност за ХББ, недоволното знаење или доверба со поновите терапевтски стратегии, недостигот на специјалисти за бубрези и трошоците за лекување придонесуваат за длабоки разлики во пристапот до третмани , особено во земјите со низок и среден приход, но исто така и во некои средини со високи приходи. Овие нееднаквости ја нагласуваат потребата да се насочи фокусот кон свеста за ХББ и градење на капацитетите на работната сила во здравството.

Постигнувањето на оптимална грижа за бубрезите бара надминување на бариерите на повеќе нивоа додека се земаат предвид контекстуалните разлики низ светските региони. Тие вклучуваат празнини во раната дијагноза, недостаток на универзална здравствена заштита или осигурителна покриеност, ниска свест кај здравствените работници и предизвици за трошоците и пристапноста на лековите. Потребна е повеќестрана стратегија за да се спасат бубрезите, срцата и животите:

§  Здравствени политики  – Примарната и секундарната превенција на ХББ бараат насочени здравствени политики кои холистички ќе ја интегрираат грижата за бубрезите во постоечките здравствени програми, ќе обезбедат финансирање за грижата за бубрезите и ќе го шират знаењето за здравјето на бубрезите до јавноста и работната сила во здравствената заштита. Треба да се спроведе еднаков пристап до скрининг за бубрежни заболувања, алатки за рана дијагноза и одржлив пристап до квалитетен третман за да се спречи ХББ или нејзина прогресија.

§  Обезбедување здравствена заштита  – Неоптималната грижа за бубрезите е резултат на ограничениот фокус на политиката, несоодветното образование на пациентите и давателите на услуги, недостатокот на ресурси за висококвалитетна нега и ограничениот пристап до лекови по цена. За успешно да се донесат стратегии, од суштинско значење е да се усвојат сеопфатни, фокусирани на пациентите и локално ориентирани пристапи за да се идентификуваат и да се отстранат бариерите за висококвалитетна нега на бубрезите.

§  Здравствени работници –  Решавањето на недостигот на професионалци од примарната здравствена заштита и специјалисти за бубрези бара подобрување на обуката, минимизирање на загубата на даватели на здравствени услуги и градење капацитет меѓу здравствените работници, вклучувајќи ги лекарите од примарната здравствена заштита, медицинските сестри и здравствените работници во заедницата. Едукацијата за соодветен скрининг за ХББ и придржувањето до препораките од упатствата за клиничка пракса се клучни за успешно спроведување на ефективни и безбедни стратегии за третман. Прифаќањето на научните иновации и користењето на фармаколошки и нефармаколошки алатки за третман на ХББ, како и поттикнување на ефективна комуникација и емпатија меѓу професионалците во голема мера ќе влијае на благосостојбата на пациентот.

§  Зајакнување на пациентите и заедниците -  На глобално ниво, пациентите се борат да пристапат до нега и лекови поради високите трошоци и дезинформациите, кои влијаат на нивното здравје и придржување. Подигнувањето на свеста за факторите на ризик за ХББ како што се дијабетесот, хипертензијата и дебелината, подобрувањето на здравствената писменост за изборите за здрав начин на живот, грижата за себе и промовирањето на долгорочното придржување до стратегиите за третман може да донесе големи придобивки особено кога се иницира рано и постојано се одржува. Вклучувањето на пациентите во организациите за застапување и локалните заедници ќе ги поттикне да донесуваат информирани одлуки и да ги подобрат нивните здравствени резултати.

Според податоците на Институтот за jавно zдравје, вкупната бројка на новорегистрирани случаи на ХБИ за 2022 година изнесува 595, односно стапка од 32.39/100 000 жители. [2] Хроничната бубрежна инсуфициенција е од големо значење и како причина за смрт и онеспособеност, како во глобални рамки така и во нашата држава. Така кај нас стапката на смртност од ова заболување изнесувала околу 15,54/ 100 000 жители што е меѓу повисоките стапки на смртност во Европскиот регион.[3]

Графикон 1. Број на новорегистрирани случаи на ХБИ по возраст

Графикон 2. Инциденца на новорегистрирани случаи на ХБИ по пол и возраст

Фокусот останува во промоција на здрави бубрези и намалување на ризикот од прогрес кон ХБИ преку:

·         здрава исхрана 

·         редовна физичка активност

·         доволен внес на течности (2l на ден)

·         редовно мерење на шеќерот и крвниот притисок

·          откажување од пушење и алкохол.

За лица со End Stage-бубрежна слабост, покрај дијализата, трансплантацијата на бубрег останува единствен и финален третман кој ја подобрува благосостојбата и квалитетот на живот.

 Изговил: Оддел за здравствена промоција и следење на болести