Човековите права никогаш не смеат да бидат на второ место, пред моќта и профитот, вели генералниот секретар на Меѓународниот ден и повикува на обединет став против неправдата.

 

Пораката на генералниот секретар на Организација на обединетите нации (ООН), Антонио Гутереш, за 10 декември 2025 година, се однесува на „Човековите права: Нашите секојдневни основни работи“: 

 

Пред речиси 80 години, Универзалната декларација за човековите права (УДЧП), дефинираше што му е потребно на секој човек за да преживее и да напредува. Тоа беше филозофски и политички пробив - и оттогаш е темел на нашата глобална заедница. 

 

Човековите права - граѓански, политички, економски, социјални и културни - се неотуѓиви, неделиви и меѓузависни. Но, последните години гледаме намалување на граѓанскиот простор. 

 

Имаме сериозни прекршувања што сигнализираат очигледно непочитување на правата и бездушна рамнодушност кон човечкото страдање. 

 

Заедно, имаме моќ да се соочиме со овие неправди: Со заштита на институциите што ги прават човековите права животна реалност. 

 

Секој ден, Обединетите нации им помагаат на луѓето ширум светот да ги остварат своите најосновни права. Заедно со граѓанското општество и владите, ние испорачуваме храна и обезбедуваме засолниште; даваме поддршка на образованието и изборите; расчистуваме рудници; помагаме во оддржување на животната средина; навиваме за поголеми овластувања на жените; и се стремиме кон мир. 

 

Но, не можеме да го направиме тоа сами. Оваа работа зависи од тоа сите луѓе, насекаде, да заземат став. Кога ги заштитуваме најранливите, кога одбиваме да го свртиме погледот, кога зборуваме за институциите што зборуваат за нас, ги одржуваме човековите права живи.

 

Нашите права никогаш не треба да бидат на второ место пред профитот или моќта. Да се обединиме за да ги заштитиме, за достоинство и слобода на сите.

 

 

Создавањето на Денот на човековите права е вкоренето во последиците од Втората светска војна. Глобалната заедница беше решена да спречи вакви злосторства да се случат повторно. Како одговор на тоа, беа формирани Обединетите нации, а едно од нивните први големи достигнувања беше изготвувањето на Универзалната декларација за човекови права.(УДЧП)

 

Овој револуционерен документ беше заеднички напор, со претставници од различни правни и културни средини од сите региони на светот и беше прогласен од Генералното собрание на ООН во Париз на 10 декември 1948 година, како заеднички стандард на достигнувања за сите народи и сите нации. За прв пат, тој ги постави основните човекови права како универзално заштитени, а годишното одбележување на Денот на човековите права на 10 декември беше формално воспоставено од Генералното собрание на ООН во 1950 година. 

 

 

Иако е постигнат значителен напредок од 1948 година, кршењата на човековите права продолжуваат да се случуваат низ целиот свет. Денот на човековите права обезбедува платформа за привлекување внимание кон овие прашања. Тој фрла светлина врз борбите на луѓето што се соочуваат со угнетување, дискриминација и насилство и мобилизира поддршка за нивните каузи.

 

 

Денот на човековите права служи како потсетник за основните права и слободи што му припаѓаат на секој поединец, без оглед на расата, полот, националноста или потеклото. Тој ја промовира свеста за овие права и охрабрува акции за почитување на човековото достоинство и еднаквост низ целиот свет. 

 

 

Овој ден ги зајакнува универзалните вредности на еднаквост и недискриминација. Нè потсетува дека секој човек, без оглед каде живее или кој е, заслужува почит. Овие права не се доделени од ниедна држава; тие се својствени за нашето човештво. 

 

 

Една од клучните цели на Денот на човековите права е да се подигне свеста за УДЧП и нејзините принципи. Многу луѓе не се свесни за своите основни права. Со промовирање на образованието, им даваме моќ на поединците да ги бараат своите права и да ги бранат правата на другите. Настаните, кампањите и образовните програми што се одржуваат на овој ден помагаат во ширењето на ова витално знаење. 

 

 

Учеството на Денот на човековите права може да биде едноставно како споделување информации со вашите пријатели или активна вклученост, како организирање настан во заедницата. Секоја акција, без разлика колку е мала, придонесува за градење култура на почит и достоинство.

 

 

Активностите за Денот на човековите права ги координираат владите, невладините организации, групи за човекови права и поединци кои се посветени во промовирање на еднаквоста и правдата. Многу тела на Обединетите нации, исто така, организираат настани и кампањи за да го одбележат овој настан.

 

 

1. Едуцирајте се себеси и другите 

Започнете со читање на Универзалната декларација за човекови права. Таа е достапна на повеќе од 500 јазици. Споделете го она што го учите со вашето семејство, пријателите и по пат на социјалните мрежи. Разбирањето на вашите права е првиот чекор кон нивна одбрана. 

2. Поддржете ги организациите за човекови права 

Многу организации работат неуморно да ги бранат човековите права низ целиот свет. Размислете за донирање или волонтирање во групи како што се Амнести Интернешнл, Хјуман рајтс воч или Канцеларијата за човекови права на ОН. Дури и малите придонеси можат да имаат големо влијание. 

3. Зборувајте против неправдата 

Користете го вашиот глас за да се спротивставите на дискриминацијата и неправдата во вашата заедница. Ова може да биде преку социјалните медиуми, пишување до вашите локални претставници или учество во мирни протести. Кога ќе видите дека нечии права се кршат, не молчете.

4. Учествувајте во локалните настани 

Побарајте настани за Денот на човековите права што се оддржуваат во вашата област. Ова може да вклучува работилници, филмски проекции, уметнички изложби или јавни предавања. Присуството на овие настани е одличен начин да се поврзете со истомисленици и да дознаете повеќе за актуелните прашања за човековите права. 

5. Промовирајте љубезност и почит 

Практикувајте ги принципите на УДЧП во вашиот секојдневен живот. Однесувајте се кон сите со љубезност, почит и емпатија. Едноставните акти на сочувство помагаат да се создаде поинклузивно и помирно општество за сите.

 

Превод и обработка: Оддел за здравствена промоција и следење на болести