Во 1972 година, Генералното собрание на ОН го одреди 5 јуни за Светски ден на животната средина (WED). Првата прослава, под слоганот „Само една земја“ се одржа во 1973 година. Во следните години, СДЖС се разви како платформа за подигање на свеста за проблемите со кои се соочува нашата животна средина како што се загадувањето на воздухот, пластиката, нелегалната трговија со диви животни, одржлива потрошувачката, зголемувањето на нивото на морето и безбедноста на храната, меѓу другото. Понатаму, СДЖС помага да се поттикнат промените во моделите на потрошувачка и во националната и меѓународната политика за животната средина.[1]

5 јуни е Светски ден на животната средина

Воспоставен од Генералното собрание на Обединетите нации во 1973 година, Светскиот ден на животната средина е најголемиот меѓународен настан фокусиран на животната средина, координиран од Програмата на ОН за животна средина (UNEP). Милиони луѓе од влади, бизниси, граѓанско општество и образовни институции учествуваат годишно за да се подигне свеста и да се преземат активности за еколошките прашања, со цел да се заштити иднината на планетата.

Темата за 2024 година, „Нашата земја, нашата иднина. Ние сме #GenerationRestoration“ (во слободен превод: Генерација за обнова) ја нагласува важноста на обновувањето на земјиштето и зајакнувањето на отпорноста на суша.

Во моментов, до 40% од земјиштето во светот е деградирано, што влијае на околу 3,2 милијарди луѓе на глобално ниво. Покрај тоа, проекциите сугерираат дека до 2050 година, над три четвртини од светското население ќе биде погодено од суша. Овогодинешниот Светски ден на животната средина и претходи на Конвенцијата на Обединетите нации за борба против опустинувањето (UNCCD) COP16, која ќе се одржи во декември 2024 година во Обединетото Кралство. Оваа конференција се очекува да биде досега најголемиот меѓународен собир за копно и суша.

Штетата на животната средина предизвикана од човекот ескалира, со сериозни последици како што се климатските промени, загубата на екосистемот и опустинувањето на земјиштето. Наша должност како сегашна генерација е да ја заштитиме животната средина и да ги вратиме земјиштето и природата во нивната природна состојба.[2]

Важноста на Светскиот ден на животната средина

Во патувањето кон обезбедување одржлива иднина, одбележувањето на Светскиот ден на животната средина има огромно значење. Една од нејзините примарни цели е да ја подигне свеста за итни еколошки прашања кои го загрозуваат здравјето на нашата планета. Предизвиците на климатските промени, уништувањето на шумите, загадувањето и исчезнувањето на видовите се испреплетени, реалност што мора да ја препознаеме на Светскиот ден на животната средина. Овој ден ја нагласува нашата заедничка одговорност да преземеме колективна акција за изнаоѓање решенија за овие прашања. Оваа изјава не потсетува  дека ние сме чувари на судбината на нашата околина. Затоа е императив да се обединиме и да преземеме решителни чекори кон обезбедување на нејзиното зачувување за идните генерации. На Светскиот ден на животната средина ги славиме триумфите на одржливите иницијативи и инспиративните успешни приказни. Тоа покажува како колективниот напор кон заедничка цел може да донесе позитивни промени.

Теми и фокусни области на Светскиот ден на животната средина

Секоја година, Светскиот ден на животната средина се фокусира на одредена тема, истакнувајќи ги еколошките прашања кои бараат внимание. Овие теми служат како компас, насочувајќи ги нашите напори и подигајќи ја свеста за итни грижи. Тие опфаќаат широк спектар на теми, од зачувување на биолошката разновидност и одржлива потрошувачка до загадување на морето и обновлива енергија. Со истражување на различни теми годишно, Светскиот ден на животната средина осигурува дека разновидните еколошки прашања го добиваат вниманието што го заслужуваат. Овој динамичен пристап ја одразува постојано развивачката природа на нашите еколошки предизвици и поттикнува континуиран ангажман и акција.

Активности и прослави на Светскиот ден на животната средина

Светскиот ден на животната средина е глобално признат преку бројни активности и прослави. Тие може да вклучуваат иницијативи за садење дрвја, активности за чистење, едукативни семинари и програми за подигање на свеста. Заедниците и организациите се обединуваат во нивните напори да генерираат позитивни промени за здравјето на животната средина. Овие напори служат не само за поддршка на каузата за зачувување на животната средина, туку и поттикнуваат заедничко признавање на нашите заеднички одговорности и капацитети за позитивни промени. Моќта на социјалните медиуми и дигиталните платформи помогнаа Светскиот ден на животната средина да добие поголем импулс. Овие канали им овозможуваат на луѓето да ги споделат нивните индивидуални напори за позитивно дејствување во животната средина, со што ги инспирираат другите да го следат примерот. Колективните напори на овој ден ја засилуваат пораката за еколошка свест и ги мотивираат поединците да станат агенти на промени.

Улогата на поединците во Светскиот ден на животната средина

Додека Светскиот ден на животната средина обезбедува глобална платформа, на крајот поединците се тие кои ја имаат моќта да поттикнат промени. Секоја акција, без разлика колку е мала, во себе носи моќ да создаде значајна промена. Додека го одбележуваме Светскиот ден на животната средина, препознавањето и почитувањето на клучната улога што секој човек ја игра во одржувањето и промовирањето на еколошката одржливост и за сегашните и за следните генерации е од клучно значење. Зачувувањето на природата и нејзината околина не е само одговорност на големите корпорации или влади, туку и поединците имаат важна улога. Преку релативно лесни промени во навиките, намалување на отпадот, заштеда на енергија и претпочитање одржлив транспорт, можеме да помогнеме да се постигне поголемата цел за зачувување на животната средина.

Улогата на образованието во Светскиот ден на животната средина

Светскиот ден на животната средина во голема мера зависи од образованието поради неговата способност да ги опреми поединците со суштинско знаење и разбирање, охрабрувајќи ги во нивните напори да се справат со итни еколошки предизвици. Еколошката едукација негува свест, негува чувство на управителство и инспирира акција. Интегрирањето на студиите за животна средина во наставните програми им овозможува на студентите да станат информирани глобални граѓани кои се свесни за меѓусебната поврзаност помеѓу човековите активности и животната средина. На еколошката писменост и науката за граѓаните им се дава врвен приоритет на Светскиот ден на животната средина со тоа што се залагаат образовните институции да се фокусираат на едукацијата за животната средина. Овој повик за акција има за цел да ги опреми идните генерации со знаење и алатки потребни за да се поддржи одржливоста преку информирано донесување одлуки.

Светски ден на животната средина 2024: забрзување на обновувањето на земјиштето, отпорност на суша

Денот во 2024 година се фокусира на обновување на земјиштето и отпорност на суша. Како нација која се соочува со деградација и суша, Кралството Саудиска Арабија е длабоко инволвирано во давање решенија. Кралството дејствува на национално и регионално ниво преку Саудиската зелена иницијатива и Блискиот исток зелена иницијатива. Исто така дејствува и на глобално ниво, како што видовме кога саудиското претседателство со Г20 резултираше со усвојување на Глобалната иницијатива за обновување на земјиштето.

Таквата акција и лидерство се од витално значење бидејќи се соочуваме со загрижувачко засилување на тројната планетарна криза: кризата на климатските промени, кризата на природата и загубата на биолошката разновидност и кризата на загадување и отпад. Оваа криза ги става на удар светските екосистеми. Милијарди хектари земја се деградирани, што влијае на речиси половина од светското население и загрозувајќи половина од глобалниот БДП. Најпогодени се руралните заедници, малите земјоделци и екстремно сиромашните.

Реставрацијата ја зголемува егзистенцијата, ја намалува сиромаштијата и ја зголемува отпорноста на екстремните временски услови. Реставрацијата го зголемува складирањето на јаглерод и ги забавува климатските промени. Враќањето на само 15 отсто од земјиштето и запирање на понатамошната конверзија би можело да избегне до 60 отсто од очекуваното истребување на видовите.

Но, мора да ставиме крај на двигателите на деградацијата на земјиштето и сушата, како што се климатските промени. Минатата година беа срушени температурните рекорди. Голем дел од светот ги почувствува влијанијата, не само во топлината, туку и во бурите, поплавите и сушата. Враќањето на земјиштето без справување со климатските промени би било како да се дава со едната рака и да се одземе со другата рака, така што земјите од Г-20 мора да покажат лидерство во целата климатска агенда - како што Кралството направи и продолжува да прави за обновувањето на земјиштето.

Има вистинска надеж. Земјите ветија дека ќе обноват една милијарда хектари, површина поголема од Кина. Ако испорачаат, ова ќе биде огромен придонес. Преку Светскиот ден на животната средина и преку домаќинот на Конвенцијата на ОН за борба против сушите на конференцијата на страните овој декември, Кралството Саудиска Арабија може да изгради моментум и да дејствува кон овие цели за реставрација, бавни климатски промени, заштита на природата и зајакнување на егзистенцијата и безбедноста на храната на милијарди луѓе ширум светот.[3]

Заклучок

Ние го разбираме значењето на важноста на спасувањето на нашата животна средина и нашата планета. Додека го славиме Светскиот ден на животната средина, тој ја нагласува клучната неопходност од одбрана и одржување на нашата планета. Од неговото потекло како глобален настан до неговото значење во подигањето на свеста за прашањата за животната средина, овој ден стана катализатор за промени. Заедничката примена на нашите научени знаења и вештини може да донесе трајна и одржлива иднина за генерациите што следат. Дозволете ни да го прифатиме повикот за акција, да ја шириме свеста и да работиме заедно за да обезбедиме поздрава и поотпорна планета.[4]

Референции